Εκτύπωση

Η κρίση δημιουργεί ευκαιρίες για επενδύσεις… Ενεργειακές Καλλιέργειες Πως ο Ευκάλυπτος θα σας ‘ζήσει’…

Ευκάλυπτος

Τι είναι οι Ενεργειακές καλλιέργειες;

Οι ενεργειακές καλλιέργειες είναι καλλιεργούμενα ή αυτοφυή είδη, παραδοσιακά ή νέα, τα οποία παράγουν βιομάζα ως κύριο προϊόν που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διάφορους ενεργειακούς σκοπούς. Η βιομάζα που παράγεται μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καύση ή συμπαραγωγή ηλεκτρισμού με γαιάνθρακες, για ηλεκτροπαραγωγή και θέρμανση, σαν πρώτη ύλη για θερμοχημικές διεργασίες όπως πυρόλυση και αεριοποίηση για παραγωγή μεθανόλης, βιοαερίου και πυρολυτικών ελαίων και για βιοχημικές διεργασίες (πχ ζύμωση) για παραγωγή αιθανόλης ή μεθανίου.

Το κύριο πλεονέκτημά τους, είναι ότι η σταθερή παραγωγή τους μπορεί να εξασφαλίσει μεγάλης κλίμακας μακροπρόθεσμη προμήθεια πρώτης ύλης, με ομοιόμορφα ποιοτικά χαρακτηριστικά σε μονάδες παραγωγής υγρών βιοκαυσίμων και ενέργειας.

Οι παραδοσιακές καλλιέργειες των οποίων το τελικό προϊόν χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας και βιοκαυσίμων θεωρούνται επίσης ενεργειακές καλλιέργειες και τέτοιες είναι το σιτάρι, το κριθάρι, ο αραβόσιτος, τα ζαχαρότευτλα, ο ηλίανθος κ.α.

Οι "νέες" ενεργειακές καλλιέργειες είναι είδη με υψηλή παραγωγικότητα σε βιομάζα, ανά μονάδα γης και διακρίνονται σε δύο κατηγορίες, τις γεωργικές και τις δασικές. Οι γεωργικές ενεργειακές καλλιέργειες διακρίνονται περεταίρω σε ετήσιες και πολυετείς.

Γενικότερα, τα κριτήρια για την τελική επιλογή της κατάλληλης ενεργειακής καλλιέργειας σε μια περιοχή είναι: α) προσαρμογή στις εδαφοκλιματικές συνθήκες, β) ευκολία εισαγωγής στο υπάρχον σύστημα εναλλαγής καλλιεργειών, γ) σταθερές αποδόσεις (ποσοτικά και ποιοτικά) που να προσφέρουν ανταγωνιστικό εισόδημα έναντι των παραδοσιακών καλλιεργειών, δ) θετικό ενεργειακό ισοζύγιο εισροών-εκροών (καθαρό ενεργειακό κέρδος), ε) καλλιεργητικές τεχνικές σύμφωνες με την αειφόρο γεωργία, στ) ανθεκτικότητα σε εχθρούς και ασθένειες, ζ) χρήση των υπαρχόντων μηχανημάτων (κυρίως για τη συγκομιδή) ή με μικρές μετατροπές αυτών και η) διαθεσιμότητα κατάλληλου γενετικού υλικού (σπόροι, ριζώματα).

Η έρευνα σχετικά με τις ενεργειακές καλλιέργειες στην Ελλάδα ξεκίνησε πρόσφατα, στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας. Οι σημαντικότερες ενεργειακές καλλιέργειες που έχουν μελετηθεί και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν επιτυχώς στην Ελλάδα για παραγωγή υγρών και στερεών βιοκαυσίμων είναι οι εξής:

A. Δασικές ενεργειακές καλλιέργειες

  • Είδη ευκαλύπτων κυρίως Eucalyptus globulus και Eucalyptus camaldulensis
  • Ψευδακακία (Robinia pseudoacacia L.)

B. Πολυετείς γεωργικές ενεργειακές καλλιέργειες

  • Αγριαγκινάρα (Cynara Brauncardunculus L.)
  • Καλάμι (Arundo donax L.)
  • Μίσχανθος (Miscanthus x giganteus GREEF et DEU)
  • Switchgrass, είδος κεχριού (Panicum virgatum L.)

Γ. Ετήσιες γεωργικές ενεργειακές καλλιέργειες

  • Αραβόσιτος (Zea mays L.)
  • Γλυκό και ινώδες σόργο (Sorghum bicolor L.)
  • Ελαιοκράμβη (Brassica napus L, Brassica carinata L. Braun )
  • Ζαχαρότευτλα (Beta vulgaris L.)
  • Ηλίανθος (Helianthus annuus L.)
  • Κενάφ (Hibiscus cannabinus L.)
  • Κριθάρι (Hordeum sativum/Vulgare L.)
  • Σιτάρι (Triticum aestivum L.)

Άλλα είδη που χρησιμοποιούνται ή μελετώνται για χρήση ως ενεργειακά φυτά στην Ευρώπη και έχουν δώσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα, είναι τα Salix sp. (Ιτιά), Secale cereale (Σίκαλη), Triticale (Τριτικάλε), Phalaris arundinacea, Populus sp. (Λεύκα), Cannabis sativa (Ήμερη κάνναβη), Alnus sp. (Σκλήθρος), Helianthus tuberosus (Κολοκάσι) και Camelina sativa (Ψευδολινάρι).

Μια από τις πολλές ποικιλίες και προελεύσεις ευκαλύπτου που δοκιμάστηκαν στη χώρα μας κατά τη δεκαετία 1970, ήταν και αυτή του Ε.Camaldulensis, όπου πειραματικά, αποδείχθηκε ότι ο εν λόγω ευκάλυπτος παρουσιάζει άριστη προσαρμοστικότητα και μάλιστα σε ποικιλίες εδαφών, υγρασίας εδάφους , αλλά και κλίματος (θερμοκρασιών). Επίσης, παρουσιάζει πολύ καλή ανθεκτικότητα σε ανεμορριψίες και ανεμοθλασίες.

Σε χαλαρά ή και συνεκτικά εδάφη, ακόμα και σε κορεσμένα (για λίγο χρόνο) από νερό εδάφη , μετρήθηκαν αυξητικά μεγέθη (ύψος-διάμετρος κορμού) πολύ ικανοποιητικά έως άριστα. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά, οι μέσες τιμές προσαύξησης ύψους και διαμέτρου που μετρήθηκαν για τον Ε.Camaldulensis κατά τη πρώτη πενταετία από την εγκατάσταση της φυτείας: Μέσο ετήσιο ύψος 2,50-3,50μέτρα, μέση ετήσια διάμετρος (στα 0,30 μέτρα από τη βάση του κορμού) 2,50-3,50 εκατοστά. Αυτό σημαίνει ότι με το κατάλληλο φυτευτικό σύνδεσμο, καλής προέλευσης και σωστής παραγωγής φυτευτικό υλικό, υπό κανονικές συνθήκες εδάφους και κλίματος, μπορούμε να έχουμε μία μέση παραγωγή χλωρής βιομάζας 35-45 και πλέον τόνων ανά έτος και ανά στρέμμα.
Μετά το πρώτο και δεύτερο περίτροπο χρόνο (χρόνος οικονομικής ωρίμανσης) για το συγκεκριμένο σκοπό, δηλαδή παραγωγή βιομάζας, θα έχουμε για τη φυτεία μας μια μέση ετήσια αύξηση της τάξης του 15-25%.

Το γεγονός ότι ο Ε.Camaldulensis παρουσιάζει καταπληκτική ικανότητα πρεμνοβλάστησης και για πολλές μάλιστα δεκαετίες, ίσως πλέον των 30-50 διαδοχικών πρεμνικών υλοτομιών, καθιστά το είδος αυτό εξαιρετικά πολύτιμο και οικονομικά αποδοτικό. Μάλιστα , οι διαδοχικές υλοτομίες , όταν γίνονται σωστά, ισχυροποιούν και ενδυναμώνουν το πρέμνο και τις ρίζες, ώστε το κάθε πρεμνοβλάστημα να υπερβαίνει σε ύψος τα 4 μέτρα.

Ο Ε.Camaldulensis εγκλείει στη μάζα του εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό κυτταρίνης (75%) σε σχέση με άλλα δασοπονικά είδη , γεγονός που καθιστά πολύ ενεργειακό. Σε συνδυασμό μάλιστα με την ιδιότητά του, κατά την καύση σε ξηρά μορφή, να εκλύει μεγάλη θερμότητα και να παράγει μεγάλη φλόγα με ελάχιστο καπνό και λίγη τέφρα, τον καθιστά εξαιρετικά ωφέλιμο και φιλικό στον άνθρωπο αλλά και στο φυσικό περιβάλλον.

Αξίζει να σημειώσουμε, ότι η σημασία της παραγωγής αυτής της μορφής πρώτης ύλης για παραγωγή πράσινης ενέργειας, είναι εξαιρετικά συμφέρουσα και επωφελής για την εθνική μας οικονομία διότι:

  • Αξιοποιούνται με υψηλές οικονομικές αποδόσεις μεγάλες εκτάσεις για την παραγωγή βιομάζας. 
  • Ωφελείται και προστατεύεται το φυσικό μας περιβάλλον με την ανάπτυξη πρασίνου και μάλιστα αντιπυρικού, με ότι αυτό ευεργετικά συνεπάγεται για την προστασία του εδάφους από διάβρωση και πλημμύρες, τον εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής με καθαρό και άφθονο νερό, την παραγωγή οξυγόνου καθώς και καθαρή ατμόσφαιρα από ρύπους.
  • Τέλος, δημιουργείται μεγάλος αριθμός νέων θέσεων εργασίας και υγιούς απασχόλησης.

Ορισμένα από τα παραπάνω πλεονεκτήματα, δεν παρέχονται από άλλες μορφές παραγωγής πράσινης ενέργειας, όπως π.χ. τα φωτοβολταϊκά , όπου δεσμεύονται για πολλές δεκαετίες χιλιάδες στρέμματα παραγωγικής γης, απαιτείται μεγάλη δαπάνη αγοράς και εγκατάστασης του έργου, μειώνεται η επιφάνεια πρασίνου στο τόπο μας με ότι αυτό συνεπάγεται για το κλίμα και το περιβάλλον.

Από τα στοιχεία που αναφέραμε, προκύπτει ότι ο Ε.Camaldulensis είναι το πλέον κατάλληλο είδος για παραγωγή χλωρής βιομάζας (όπου φυσικά το κλίμα της εκάστοτε περιοχής το επιτρέπει), γιατί μας δίνει πολύ μεγάλες ετήσιες αποδόσεις με μεγάλη μάλιστα διαφορά από άλλα είδη φυτών, προσαρμόζεται εύκολα στις διάφορες εδαφοκλιματολογικές συνθήκες και γενικά είναι ανθεκτικό φυτό στις αντίξοες φυσικές συνθήκες.

Απαραίτητη προϋπόθεση όμως για την επίτευξη των προαναφερθέντων είναι, το φυτευτικό υλικό να είναι γενετικά βελτιωμένο και καλλιεργημένο στο φυτώριο υπαίθρια και με απόλυτα φυσικές συνθήκες. Η δε εγκατάσταση των δενδρυλλίων στην επιφάνεια, να γίνεται απαραιτήτως την κατάλληλη εποχή, με σωστό φυτευτικό σύνδεσμο και επιμελημένη φύτευση.

Πληροφορίες για τον Ευκάλυπτο Globulus

Ο Ευκάλυπτος ο σφαιρικός (Eucalyptus Globulus) είναι ένα είδος ευκαλύπτου που φτάνει σε ύφος τα 80 μέτρα. Είναι αειθαλές δέντρο, με ξερό φλοιό και μαδάει βγάζοντας μακριές ταινίες αφήνοντας τον κορμό λείο και το χρώμα του σταχτίλευκο. Ο ευκάλυπτος ο σφαιρικός, κατάγεται από την Αυστραλία και την Τασμανία, αλλά έχει εγκλιματιστεί και απαντάται στη φύση στην Ευρώπη, στη Νότια Αφρική, στη Νέα Ζηλανδία, στην Καλιφόρνια και στη Χαβάη.

Εισήχθη στην Ελλάδα από τον βοτανολόγο και λόγιο Θεόδωρο Ορφανίδη το 1862. Καλλιεργείται κυρίως στη νότια Ελλάδα και στη Χαλκιδική και βρίσκεται σε δάση και κήπους.

Έχει μέτριο με μεγάλο ύψος που φτάνει τα 90 μέτρα υπό ευνοϊκές συνθήκες, αν και τα περισσότερα άτομα του είδους έχουν ύψος 15 με 25 μέτρα. Σε δυσμενείς συνθήκες, ο ευκάλυπτος ο σφαιρικός έχεις θαμνώδη εμφάνιση. Έχει σκληρό, γκριζωπό κορμό ο οποίος αποβάλλει κομμάτια που έχουν σχήμα λωρίδας. Τα άνθη του είναι λευκά και όταν γονιμοποιηθούν γίνονται γκρίζες κάψες με 3 έως 6 εγκοπές. Τα φύλλα του είναι γλαυκόχρωμα και επιμήκη. Αναπτύσσεται γρήγορα.

Μερικοί τον φυτεύουν στον κήπο του σπιτιού τους, αφού εκτός της σκιάς και της δροσιάς που παρέχει, έχει τη δυνατότητα να απομακρύνει και τα κουνούπια.

Aπό τα φύλλα του εξάγεται ένα αιθέριο έλαιο, το ευκαλυπτέλαιο το οποίο έχει φαρμακευτικές χρήσεις ως αντισηπτικό για τους πνεύμονες καθώς και αντιπυρετική δράση. Επίσης, το αιθέριο έλαιο χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία και τη σαπωνοποιία.

Αποδόσεις και Οικονομικά στοιχεία Καλλιέργειας Ευκαλύπτου

Η στρεμματική απόδοση και κατ’ επέκταση οι οικονομικές απολαβές του καλλιεργητή, εξαρτώνται τόσο από το είδος του ευκαλύπτου που θα επιλεγεί, όσο και από τη σύσταση του εδάφους. Παρακάτω, δίδονται γενικές πληροφορίες σχετικά με τις αποδόσεις.

  • Γενικά στοιχεία:

Έχει παρατηρηθεί ότι η στρεμματική απόδοση από την Καλλιέργεια Ευκαλύπτου, κυμαίνεται περίπου στους 25-30 τόνους Ξηρής Μάζας/ στρέμμα /έτος και οι οικονομικές απολαβές του καλλιεργητή είναι περίπου 100€ / τόνο Ξηρής Μάζας.

Όσον αφορά τις δαπάνες, υπολογίζεται πως κάθε δενδρύλλιο μπορεί να κοστίσει από 0,70€ - 3,5€ ανάλογα με το μέγεθος, την ποικιλία κλπ. Για παράδειγμα, η ποικιλία Camatulesis κοστίζει περίπου 1,00€/τεμ. ενώ η ποικιλία Globalus ανέρχεται στο 1,50€/τεμ.

  • Αποδόσεις και Οικονομικές Απολαβές:

Μετά από έρευνες, έχει παρατηρηθεί ότι πιο γόνιμες περιοχές για την Καλλιέργεια Ευκαλύπτου είναι οι πεδινές. Για παράδειγμα, ενώ σε ημιορεινό έδαφος μπορούν να καλλιεργηθούν περίπου 500 δενδρύλλια/ στρέμμα από τα οποία θα κερδίσουμε περίπου 500 – 550€/ στρέμμα/ έτος σε βάθος 5ετίας, στις πεδινές παρατηρείται σχεδόν η διπλάσια απόδοση! Πιο συγκεκριμένα, σε πεδινή περιοχή μπορούν να καλλιεργηθούν περίπου 1560 δενδρύλλια/ στρέμμα, τα οποία θα μας επιφέρουν εισόδημα της τάξεως των 1500€/ στρέμμα/ έτος σε βάθος 5ετίας.